مواد غذایی اولیهی سالم برای طبخ یک غذای سالم و مقوی
طبخ هر غذای سالم ، نیازمند تهیهی مواد غذایی اولیهی سالم است. گاهی اوقات فکر کردن به لیست غذاهایی که میخواهید هفتهی بعد نوش جان کنید بسیار مشکل خواهد بود. ما به شما گزینههایی را به عنوان مواد غذایی اولیه پیشنهاد میکنیم که برای طبخ غذای سالم بسیار مفید واقع میشوند.
مواد اولیهی سالم برای طبخ غذای سالم
پیش از هر چیزی باید توجه داشته باشید که غذای سالم به معنای غذاهای بیمزه، تکراری و خسته کننده نیست. بسیاری از غذاها وجود دارند که در عین سالم بودن، خوش عطر و طعم هستند. این غذاها برای طبخ شدن قبل از هر چیزی به مواد غذایی اولیهی سالم نیاز دارند که ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
میوهها
میوهها یکی از رایجترین مواد مورد استفاده در پخت و پز محسوب میشوند. شما حتما تا به حال از میوهها یا عصارهی آنها در طبخ انواع کیک و شیرینی یا دسر و انواع سالاد و یا حتی در غذاهای اصلی نیز استفاده کردهاید. به جرأت میتوان گفت که تمامی میوهها در گروه غذای سالم قرار میگیرند و از آن جا که پخت و پز و آماده سازی خاصی لازم ندارند، به وفور در رژیم غذایی افراد قرار میگیرند. در ادامه به چند میوهی خوش طعم و سالم میپردازیم.
سیب
سیب به صورت جداگانه یک غذای سالم محسوب میشود. این میوه دارای فیبر بالا، ویتامین C و آنتی اکسیدانهای متعدد است. سیب گرسنگی را برطرف میکند. پس اگر بین وعدههای اصلی احساس گرسنگی کردید، میتوانید این میوه را به عنوان میان وعده نوش جان کنید. علاوه بر مصرف جداگانه، از این میوه میتوان در انواع دسر، سالاد، شیرینی و کمپوت استفاده کرد.
آووکادو
آووکادو از میوههای دیگر بسیار متفاوت است. این میوه به جای کربوهیدرات، دارای چربی سالم است که در بدن ذخیره میشود. این میوه خوشمزه و دارای فیبر بسیار زیاد، پتاسیم و ویتامین C است. آووکادو ۶۰ درصد بیشتر از موز پتاسیم دارد، دارای ویتامین های مختلف دیگری مانند P ، E، D ، B، A می باشد. آووکادو بیش از ۷ درصد از اسیدهای چرب تشکیل شده و هم چنین حاوی آمینو اسید و نوعی آنتی بیوتیک است. این میوه بسیار سالم همچنین به علت خواص بی نظیرش از خوراکی های مناسب دوران بارداری محسوب می شود. از آووکادو میتوان برای طبخ انواع غذای سالم استفاده کرد از جمله سالاد آووکادو و تن ماهی، ساندویچ پنیر و آووکادو و آووکادو و فیله مرغ سرخ شده.
موز
موز یکی دیگر از منابع پتاسیم موجود است. این میوه هم چنین دارای ویتامین B6 و فیبر میباشد. این میوه هم مانند میوههای دیگر، در انواع دسر، شیرینی، کیک و نوشیدنیهایی نظیر اسموتی قابل استفاده است و میان وعدهی فوقالعادهای را برای شما رقم خواهد زد.
زغال اخته
زغال اخته علاوه بر طعم منحصر به فردش، از جمله منابع قوی آنتی اکسیدان جهان به شمار میرود.هم چنین بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف زغال اخته با کاهش چربی تجمع یافته در شکم و پایین آوردن کلسترول خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی را کاهش می دهد. همان طور که خودتان هم میدانید آش زغال اخته و خورشت زغال اخته بسیار معروف و محبوب هستند. علاوه بر این ها زغال اخته در تهیهی انواع سسها، دسرها، شیرینیها و نوشیدنیها نیز کاربرد فراوانی دارد.
پرتقال
پرتقال سرشار از ویتامین C است و با این ویتامین شناخته شده است. این میوه هم چنین دارای فیبر بالا، انواع آنتی اکسیدانها و طعم باور نکردنی است. در هنر آشپزی نه تنها از خود این میوه، بلکه از پوست و آب پرتقال نیز استفاده میشود. با استفاده از ترکیب پوست پرتقال و آب پرتقال میتوان یک سس پرتقالی لذیذ ساخت و از آن لذت برد. خورشت پرتقال و خوراک مرغ پرتقالی نیز از کاربردهای رایج این میوهی مفید و سالم میباشد.
توت فرنگی
توت فرنگی میوهای بسیار مغذی است. در عین حال که کربوهیدرات، فیبر، ویتامین C و منگنز خوبی به بدن شما میرساند، بسیار کم کالری نیز میباشد. با این میوهی مغذی انواع دسر و شیرینی میتوانید درست کنید و حتی در وعدههای صبحانه یا عصرانه در کنار وافل یا پنکیک سرو کنید.
لیمو
لیموترش گنجینه ای از خواصی درمانی و غذایی است که سلامتی را ارتقا می دهد و بسیاری از ناخوشی ها را از ما دور می کند. بسیاری از مردم عادت دارند که در کنار بسیاری از غذاهای خود از لیمو استفاده کنند. از فواید نوش جان کردن لیمو در کنار غذاها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1 – جذب آهن و درمان کم خونی
2 – کمک به افزایش گردش خون در بدن
3 – همچنین آب لیمو ترش که مادهای خنک کننده (سرد کننده) است باعث از بین بردن سموم میکروب بیماریهایی مانند دیفتری، حصبه و برخی امراض مهلک و خطرناک میشود؛ ترشح صفرا را افزایش میدهد و در رفع یرقان(زردی) و دفع سنگهای کوچکی که در مجاری ادرار گیر میکنند موثر است و ضروری است که در تمام وعدههای غذایی مصرف شود.
زیتون
زیتون از آن دسته از میوههایی است که شما نمیتوانید هیچ برنامه رژیمی را پیدا کنید که در آن توصیه به مصرف آن نشده باشد. زیتون بسیار مفید است و فوایدی نظیر: کاهش وزن، مزایای سیستم قلبی و عروقی، تسکین درد، تسکین آلرژی، جلوگیری از ابتلا به سرطان، کمک به داشتن پوست و موی سالم، تامین آهن بدن و تامین ویتامین A برای داشتن چشمهایی سالم را با خود به همراه دارد. زیتون را علاوه بر مصرف در کنار انواع غذاها میتوانید داخل بیشتر غذاها و سالادها استفاده کنید. با روغن این میوه و فواید بسیار زیاد آن نیز هم آشنایی دارید.
آلو
آلو ارزش غذایی فراوانی دارد. این میوه را هم به صورت خام میتوان خورد و هم درون انواع خوراک از آن استفاده کرد. آلو سرشار از مواد معدنی مانند فسفر، منگنز، منیزیم، مس و پتاسیم است. این ماده غذایی هم چنین دارای روی و آهن و مقدار کمی کلسیم است. همان طور که میدانید از این میوهی بسیار مغذی داخل بسیاری از خوراکها و خورشتها استفاده میکنیم که ارزش غذایی بالایی به آنها میبخشد. خورشت آلو اسفناج، آلو هویج، آلو با مرغ، قیمه آلو و خورشت به آلو تنها نمونههایی از انواع غذاهای قابل طبخ با آلو میباشند.
آلوها سرشار از ویتامین A, K و ویتامین C هستند. این میوه دارای مقادیر فراوانی از نیاسین، ریبوفلاوین و تیامین است
از دیگر میوههای سالم میتوان به گیلاس، انگور، گریپ فروت، کیوی، انبه، خربزه، هلو، گلابی، آناناس و تمشک اشاره کرد.
تخم مرغ
تخم مرغها از مغذیترین مواد غذایی موجود به حساب میآیند. در گذشته تخم مرغ را به خاطر کلسترول بالا به چالش میکشیدند، اما مطالعات جدید نشان دادهاند که آنها کاملا سالم هستند. موارد استفادهی تخم مرغ آن قدر زیاد است که نمیتوان به همهی آنها اشاره کرد ولی همهی ما با یادآوری تخم مرغ طعم دلپذیر انواع کیکها و شیرینیها و املتها متنوع را در صبحانه به یاد میآوریم.
گوشت
بعضی از مردم به اشتباه اعتقاد دارند که همهی گوشتها مضر هستند و به بدن ما آسیب میرسانند. در حالی که گوشت غیرفرآوری شده و آرامپز شده یکی از سالمترین و مغذیترین غذاهای موجود است.
گوشت گاو
این گوشت یکی از بهترین منابع پروتئین است و آهن بسیار زیادی را به بدن شما میرساند. ویتامین B12، روی، آهن قابل جذب و اسیدآمینههای ضروری از جمله مواد مغذی هستند که در سبزیجات، میوهها، شیرینیها، چربیها و غلات وجود نداشته یا میزان آن به قدری اندک و غیرقابل جذب است. از گوشت گاو در انواع خورشتها، کبابها و استیکها و بسیاری از موارد استفاده میشود.
گوشت سینهی مرغ
گوشت سینهی مرغ در مقایسه با دیگر قسمتهای آن کم چرب و کم کالری است و در عین حال پروتئین زیادی دارد. اگر رژیم کربوهیدرات دارید، میتوانید از قسمتهای چربتر مرغ مثل ران نیز میل کنید. میزان آهن و روی موجود در ران مرغ از سینه آن بیشتر است. با این حساب، رانمرغ را از نظر ارزش تغذیهای در مواردی، بیشتر نزدیک به گوشتهای قرمز میدانند تا گوشتهای سفید. افراد مبتلا به اسید اوریک بالا، بهتر است به جای گوشتهای قرمز، از گوشت مرغ استفاده کنند.
گوشت گوسفندی
بسیاری از خانوادهها بر این باورند که گوشت گوسفند در مقایسه با گوشت گوساله ارزش تغذیهای بیشتری دارد و چون بافت نرم و لطیفی داشته و طعم و بوی دلچسبی به انواع خوراک و خورشهای سنتی میدهد، فقط گوشت گوسفند را میپسندند و هیچ نوع گوشت دیگری به مذاقشان خوش نمیآید. درست است که گوشت گوسفند موافقترین مزاج را دارد و سرعت هضم آن بیشتر از گوشت گوساله است و بافت نرم و طعم دلچسبی دارد، اما باید بدانید گوشت گوسفند و گوساله از نظر ارزش تغذیهای با یکدیگر برابری میکنند و میزان روی، آهن و ویتامین B12 در آنها یکسان است با این تفاوت که گوشت گوسفند بسیار چرب و افزاینده کلسترول و تریگلیسیرید خون است، اما گوشت گوساله علاوه بر آنکه کمچربتر است در مقایسه با گوشت گوسفند کلسترول پایینتری دارد. پس افرادی که دچار چربی خون بالا، ناراحتیهای قلبی و دیابت هستند بهتر است گوشت گوسفند را از برنامه غذاییشان حذف کنند.
گوشت ماهی
غذاهای دریایی دارای پروتئین بالا، چربی کم، کلسترول کم و همین طور دارای ویتامین ها و املاح می باشند. توجه داشته باشید که میگو دارای کلسترول زیادی می باشد، اما با این حال مقدار کلسترول در میگو کمتر از مقدار آن در گوشت قرمز است. چربی ماهی مفید است و چربی گوشت قرمز مضر، زیرا چربی گوشت قرمز از نوع چربی های اشباع می باشد، اما چربی ماهی از 2 نوع اسید چرب غیر اشباع امگا 3 به نام های EPA و DHA است.
به طور کلی 84 گرم ماهی دارای 120 کالری می باشد. گوشت ماهی دارای ویتامین های B، A و D ، کلسیم و فسفر و دارای مقدار کمی آهن، مس و سلنیوم می باشد. ماهی هایی که در آب های شور زندگی می کنند، دارای مقدار زیادی یُد می باشند. لازم به ذکر است که ماهی دارای مقدار بسیار کمی سدیم می باشد و به همین خاطر برای رژیم های کم نمک توصیه می شود.
متخصصان تغذیه برای همه افراد به خصوص بیماران قلبی، مصرف دو بار ماهی در هفته(هر بار 90 گرم) را سفارش می کنند.
میگو
میگو از انواع غذاهای دریایی بسیار لذیذ و خوشمزه به شمار میرود. میگو در عین داشتن پروتئین بالا، چربی و کالری بسیار کمی دارد که نکتهی مثبتی میباشد. این گوشت لذیذ سرشار از سلنیوم و ویتامین B12 است و در خورشتهایی همچون قلیه میگو به کار میرود.
آجیلها و دانههای مغذی
برخلاف این که مطالعات نشان میدهند که این دسته از مواد غذایی چربی و کالری زیادی دارند، اگر به درستی مصرف شوند و در خوردن آنها زیادهروی نشود، حتی به کاهش وزن نیز کمک میکنند. این مواد غذایی از آنجا که نیاز به آماده سازی و پخت و پز هم ندارند، کار ما را برای تهیهی غذای سالم بسیار راحت میکنند.
بادام
بادام از آجیلهای بسیار محبوب و مغذی است. سرشار از ویتامین E، انواع آنتی اکسیدانها و فیبر میباشد. بادام به سلامتی پوست و مو و کاهش وزن شما کمک میکند و سلامتی متابولیک شما را تضمین میکند. از بادام در انواع دسرها و شیرینیها و هم چنین بعضی خوراکها و خورشتها مانند خورشت خلال بادام استفاده میشود.
گردو
گردو، میوه مغزدار باارزشی است که انواع مختلفی دارد. گردو منبع عالی پروتئین، فیبر، ویتامینها، آنتیاکسیدانها و مواد معدنی است. مغز گردو دارای بیشترین مقدار اسید چرب امگا ۳ در میان مواد غذایی گیاهی میباشد. رایجترین مورد استفادهی گردو، خورشت فسنجان است که غذای محبوب ایرانیان به شمار میرود. علاوه بر این خورشت، گردو در انواع کیک و شیرینی و دسر نیز کاربرد فراوانی دارد.
بادام زمینی
بادام زمینی، دارای مواد مغذی و آنتی اکسیدانهای مختلف، فوق العاده خوشمزه و پرطرفدار میباشد. مطالعات متعدد نشان می دهد که بادام زمینی می تواند به کاهش وزن کمک کند. بادام زمینی موجب گشاد شدن رگهای بدن و تسهیل جریان خون می شود و از لخته شدن خون و سکته مغزی جلوگیری میکند. موادی مغذی در بادام زمینی وجود دارد مانند فولیک اسید و فیتواسترولز که تاثیراتی ضد سرطانی دارند. نشان داده است که بادام زمینی به دلیل داشتن نیاسین از مبتلاء شدن افراد به بیماری آلزایمر (فراموشی) جلوگیری می نماید. روغن بادام زمینی، ملین و رفع کننده یبوست می باشد. بادام زمینی از نظر خواص، شبیه روغن زیتون می باشد.
فایده مهم کره بادام زمینی این است که از چربی سالم بوجود آمده است. کره بادام زمینی حاوی چربیهای اشباع نشده و مواد مغذی است که به کاهش سطوح کلسترول مضر و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی کمک میکند.
سبزیجات
امروزه طیف گستردهای از سبزیجات در اختیار ما قرار دارد و توصیه میشود که تا حد ممکن از انواع سبزیجات، روزانه استفاده کنید. سبزیجات موارد استفادهی بسیار گستردهای دارند. علاوه بر این که آن را میتوان کنار انواع غذا سرو کرد، در انواع غذای سالم از جمله پلوها، خورشتها،سالادها و خوراکها کاربرد دارند. بسیاری از این سبزیجات را نیز پس از خشک کردن، پودر کرده و به صورت ادویه مورد استفاده قرار میدهند مانند فلفل و آویشن.
مارچوبه
مارچوبه بیار مغذی است و در عین داشتن کربوهیدرات و کالری کم، سرشار از ویتامین K است. این گیاه بهعنوان یک سبزی خوراکی به صورت خام یا پخته استفاده میشود.
کلم بروکلی
کلم بروکلی گیاهی است که به هر دو شکل خام و پخته شده استفاده میشود. این گیاه منبع عالی از فیبر، ویتامین K و ویتامین C است و حاوی پروتئین مناسب نسبت به سایر سبزیجات است.
هویج
هویج یک گیاه ریشهای محبوب است. این گباه بسیار خوشمزه و ترد است که سرشار از مواد مغذی مانند فیبر و ویتامین K است. در هویج آنتی اکسیدانهای کاروتین بسیار بالا هستند که دارای مزایای فراوانی میباشند. از هویج در انواع غذاها از جمله سوپ، خورشت و سالاد استفاده میشود.
گل کلم
گل کلم گیاهی متنوع است که با دستورالعملهای مختلف غذایی میتوان آن را طبخ کرد. این گیاه دارای چربی و کربوهیدرات کمی است و سرشار از فیبر و دارای ویتامین B9، آب، و ویتامین C است. سولفورافان موجود در گل کلم ترکیبی است که از بدن در مقابل سرطان محافظت میکند. ترشی و خورشت گل کلم از رایجترین موارد استفادهی این گیاه در غذاها هستند.
خیار
خیار یکی از محبوبترین سبزیجات جهان است. خیار دارای کربوهیدرات و کالری بسیار کمی است و عمدتا از آب تشکیل شده است. با این حال، مقدار کمی از مواد مغذی در مقادیر کم در خیار وجود دارد، از جمله ویتامین K. خیار در تهیهی پیش غذاها و سالادها به عنوان مادهی اولیه کاربرد فراوانی دارد.
سیر
سیر گیاهی فوقالعاده سالم است. آلیسین موجود در سیر موجب بهبود عملکرد ایمنی بدن میشود. این گیاه مانند پیاز در بیشتر غذاها مورد استفاده قرار میگیرد و در کنار غذاها به صورت معمولی یا داخل ترشی نیز کاربرد فراوانی دارد.
پیاز
پیاز دارای طعم منحصر به فرد است. این گیاه از نظر ارزش غذایی به دلیل دارا بودن قندها، ویتامینها به ویژه ویتامین C، مواد معدنی به خصوص کلسیم، فسفر و پتاسیم دارای اهمیت بسیاری است. از سوی دیگر به دلیل داشتن مواد آنتی بیوتیکی پیاز از جنبه دارویی پراهمیت است به گونهای که این محصول میتواند با تقویت سیستم دفاعی بدن در پیشگیری از بیماریها موثر باشد. پیاز در بیشتر غذاهای موجود مورد توجه و استقبال قرار میگیرد.
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی معمولا به عنوان یک سبزی دسته بندی میشود، اگر چه از لحاظ فنی میوه است. گوجه فرنگی بسیار خوشمزه و سرشار از مواد مغذی مانند پتاسیم و ویتامین C برای طبخ غذای سالم میباشد. از این مادهی غذایی برای طبخ انواع غذای سالم استفاده میشود. گوجه فرنگی را میتوان به شکل آب پز، کبابی و یا سرخ شده در انواع غذاها مورد استفاده قرار میگیرد.
کرفس
خواص کرفس بسیار است چنانچه کرفس را سلطان سبزیها می نامند. در میان هزاران خواص کرفس میتوان درمان انواع بیماریهای داخلی و پوستی را به دست آورد . فواید برگ و آب کرفس برای تناسب اندام و زیبایی در سرتاسر جهان شناخته و مورد استفاده قرار می گیرد. کرفس در بسیاری از سالادها و پیش غذاها مورد استفاده قرار میگیرد. هم چنین به شکل سرخ شده در انواع خورشتها و خوراکها به ویژه خورشت کرفس مورد استفاده قرار میگیرد.
سبزیجات و گیاهان مفید دیگری نیز برای طبخ غذای سالم وجود دارند که به آنها اشاره میکنیم: کلم، کاهو، تربچه، کدو، بادمجان، قارچ و … . برای تهیهی سبزیجات سرخ شدهی صنایع غذایی کامچین کلیک کنید.
غلات
به خاطر بالا بودن کربوهیدرات غلات، برخی از افراد از خوردن آنها خودداری میکنند ولی باید توجه داشته باشند که غلات مواد مغذی و سالمی دارند که برای آنها کمتر جایگزین مناسبی از نظر ارزش غذایی پیدا میشود.
برنج
برنج از قدیمیترین و رایجترین غلات مورد استفادهی ایرانیان به شمار میرود و در حال حاضر هم غذای اصلی نیمی از مردم جهان به شمار میرود. برنج حاوی مقدار زیادی فیبر، ویتامین B1 و منیزیم است.
جو
جو دو سر فوقالعاده سالم و مغذی است. جو دو سر در مقایسه با دیگر غلات، از ارزش غذایی بالایی برای انسان برخوردار است و از نظر چربی و پروتئین، بسیار غنی میباشد. توجهات اخیر به فیبر موجود در جو دو سر، کاربرد انسانی آن را نیز افزایش داده است. عصاره ی جو دو سر برای بیش از یک قرن، به عنوان تسکین دهنده جلدی به کار می رود. جو در بسیاری از غذاهای ایرانی از جمله سوپ و انواع آشها مورد استفاده قرار میگیرد. هم چنین نان جو از جمله نانهای بسیار مفید و مغذی به شمار میرود.
حبوبات
حبوبات منبع غنی پروتئین هستند ولی عدهای به دلیل اختلال ایجاد شده در دستگاه گوارشیشان سعی میکنند کمتر از حبوبات استفاده کنند. در حالی که میتوان با خیساندن و طبخ درست این مواد، این مشکل را به راحتی برطرف کرد. حبوبات کاربرد فراوانی در انواع غذای سالم ایرانی از جمله خورشتها و خوراکهای ایرانی دارند. در ادامه به برخی از این حبوبات میپردازیم:
لوبیا سبز
لوبیا سبز با اینکه از کالری کمی برخوردار است از نظر تغذیه ای بسیار مقوی می باشد و بهترین جایگزین برای گوشت قرمز از نظر جذب آهن است. لوبیا سبز از حملات قلبی و سرطان جلوگیری کرده و خواص بسیار دیگری در آن نهفته است.
لوبیا
لوبیا از ۲۲ درصد پروتئین، ۶۲ درصد قند(کربوهیدرات) از نوع نشاسته و ۲ درصد مواد چربی تشکیل شده و یکی از مقویترین حبوبات روی زمین به شمار میرود. انواع لوبیا عبارتند از:
- لوبیا سبز
- لوبیا چیتی
- لوبیا چشمبلبلی
- لوبیا سفید
- لوبیا قرمز
- لوبیا سیاه
- سویا
عدس
عدس یکی از مواد اولیهی هر غذای سالم است. بخاطر هضم آسان و آهن و پروتئین عدس، خوردن روزانه آن به عملکرد بدن کمک می کند و جلوی بیماریهای عفونی را می گیرد.
چربیها و روغنها
انتخاب روغن مناسب و سالم که به بدن ما ضرر نرساند و با آن بتوان غذای سالم طبخ کرد، یکی از دغدغههای اصلی به شمار میرود.
- روغنهای حیوانی، سالم و دارای مواد مغذی مهمی از جمله ویتامین K2 هستند.
- روغن نارگیل یکی دیگر از روغنهای مفید است که برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر هم موثر است.
- روغن زیتون با ارزشترین چربی موجود روی زمین است. این چربی به قلب آسیبی نمیرساند و حاوی آنتی اکسیدانهای بسیار مفید میباشد.
- خواص روغن کنجد برای سلامت بسیار زیاد است. به علاوه روغن کنجد برای پوست و مو نیز عالی است. همچنین از این روغن می توانید در آشپزی و برای اضافه کردن طعمی فوقالعاده به غذای خود استفاده کنید.
بدون دیدگاه